Büyük Dil Modellerinin Öğrenci Hayatına Etkisi

Yeni Süper Gücünüzü Akıllıca Kullanma Rehberi

Emre Can Yılmaz

[email protected]

https://emrecan.dev

2025

Ben Kimim? 👋

• 👨‍🏫 Yazılım ve yapay zekâ alanında çalışan bir akademisyenim

• 💻 Kod yazmayı ve teknoloji anlatmayı seviyorum

• 🎯 Bugün size yapay zekâyı süper gücünüz gibi nasıl kullanabileceğinizi göstereceğim

Yol Haritamız: Bugün Neler Konuşacağız?

1. Tanışma: Yapay Zeka ve Büyük Dil Modeli (BDM) nedir?
2. Süper Güçler: Bir öğrenci olarak hayatımızı nasıl kolaylaştırır?
3. Uyarılar: Hangi tehlikelere dikkat etmeliyiz?
4. Ustalık Sırları: Bir profesyonel gibi nasıl kullanılır?
5. Gelecek Vizyonu: Bu beceri neden bu kadar önemli?

Yakın zamanda ödev için yapay zekâ kullandınız mı?

Önce Bir Adım Geri: Yapay Zeka Nedir?

Bir Makineye İnsan Benzeri Yetenekler Kazandırma Hayali

Peki, Nedir Bu Büyük Dil Modeli?

Telefonunuzdaki otomatik tamamlama özelliğinin, tüm interneti okumuş versiyonu.

Sihir Değil, Matematik!

Aslında bu, gelişmiş bir kelime tahmin oyunu.

Güneş doğudan _____? → DOĞAR

SÜPER GÜÇLERİNİZ 🚀

Büyük Dil Modellerini Bir Öğrenci Olarak Nasıl Kullanabilirsin?

Öğrenci İçin Kullanım Alanları

• 💡 7/24 Kişisel Öğretmen → Konuları basitleştir
• 🧠 Beyin Fırtınası → Proje/ödev konuları üret
• ✍️ Yazı Asistanı → Dilbilgisi, stil, düzenleme
• 🌐 Yabancı Dil Pratiği → Yargılamayan konuşma arkadaşı
• 💻 Kodlama Yardımcısı → Çözümleri açıklayarak öğren

Kişisel Sınav Koçunuz 🎓

• 📝 Özet Çıkarma → “Hücre konusunu 5 maddeyle özetle”
• ❓ Soru Üretme → “Bu metinden 5 çoktan seçmeli soru hazırla”
• 📊 Karşılaştırma → “Osmanlı Yükselme vs Gerileme → tablo yap”

UYARILAR: KULLANIM KILAVUZU ⚠️

Okumayı Atladığımız Ama En Önemli Olan Bölüm

Dikkatli Ol!

• ⚠️ Tembellik & İntihal: Öğrenme kasın erimesin
• ❓ Yanlış Bilgi: Doğrulama yapmadan inanma
• 🔒 Gizlilik: Kişisel/proje bilgilerini paylaşma
• ⚖️ Önyargı: İnternetteki hataları tekrar edebilir → Eleştirel ol

Neden Yanlış Bilgi Verebilir?

Çünkü BDM’ler bilgi doğrulamaz; yalnızca istatistiksel tahmin yapar.

“İkna edici olması, doğru olduğu anlamına gelmez.”

🔎 Halüsinasyon: Yapay zekânın, gerçekte var olmayan ama kulağa doğruymuş gibi gelen bilgiler uydurması.

Örnek

> ❓ Atatürk hangi yıl Nobel Ödülü aldı?

> 🤖 “1934 yılında Nobel Barış Ödülü’nü kazandı.”

Gerçekte: Atatürk hiç Nobel ödülü almadı.

Akademik Dürüstlük

• ❌ Doğrudan kopyalamak = İntihal
• ✅ Fikir almak, sonra kendi yorumunu katmak = Doğru kullanım
• 🎓 Üniversitelerde yapay zekâ çıktısını ham haliyle kullanmak da intihal kapsamına girer.

BİR USTA GİBİ KULLANMA SANATI 🎯

Direksiyonda SEN ol!

Prompt (Komut) Mühendisliği

Yapay zekâyı yönlendirme sanatı

👎 Kötü Komut:

Fransız Devrimi’ni anlat

👍 İyi Komut:

Sen bir tarih öğretmenisin. 9. sınıf öğrencilerine Fransız Devrimi’ni basit örneklerle 5 cümlede anlat

İyi Bir Komutun 4 Kuralı

• 🎭 Rol Ver → “Sen bir tarih öğretmenisin…”
• 🎯 Net Ol → Kısa ve amaca yönelik
• 🔍 Derine İn → Kaynak, özet, detay iste
• ✅ Kontrol Et → Cevabı mutlaka doğrula

🎭 “İyi Komut” Sonucu Örneği

🧑‍🎓 Soru: > Sen bir tarih öğretmenisin. 9. sınıf öğrencilerine Fransız Devrimi’ni basitçe anlat.

🤖 Yapay Zeka Cevabı: > Çocuklar, 1700’lerin sonunda Fransa’da halk çok mutsuzdu. Çünkü krallar lüks içinde yaşarken halk açlık çekiyordu. Bu adaletsizlik yüzünden insanlar ayaklandı. Sonunda krallık yıkıldı ve halkın söz hakkı arttı. İşte buna Fransız Devrimi diyoruz.

Adım Adım Geliştirme 🔄

1. İlk komut: “Fransız Devrimi’ni özetle”
2. İkinci komut: “Bunu 5 maddede yaz”
3. Üçüncü komut: “9. sınıf seviyesine basitleştir”

👉 Her adımda sonuç daha iyi hale gelir.

En Önemli Kural: Otopilot mu, Yardımcı Pilot mu?

OTOPİLOT 👎

Düğmeye bas, arkana yaslan.

SONUÇ: TEMBELLİK

YARDIMCI PİLOT 👍

Direksiyonda kal, destek al.

SONUÇ: VERİMLİLİK

Hadi Test Edelim 👀

1. Don Kişot özetini kopyalayıp teslim etmek
2. Yazınızdaki anlatım bozukluklarını düzelttirmek
3. Matematik çözümünü adım adım açıklatmak

Geleceğin Becerisi 🔮

• Dün: Bilgisayar kullanmayı bilmek
• Bugün: Sosyal medyayı etkin kullanmak
• Yarın: Yapay zekâyı verimli kullanmak

Yapay zekâ işinizi elinizden almaz. Onu kullananlar alır.

💼 Kariyer boyutu:

• Mühendislikte → Kodlama
• İşletmede → Raporlama
• Tıpta → Veri analizi
• Hepsinde → Yapay zekâ bilenler öne geçecek

🛠️ Faydalı Araçlar

• ChatGPT / Gemini → Genel modeller
• Perplexity.ai → Kaynaklı arama
• GitHub Copilot / Cursor → Kodlama yardımcısı
• Notebooklm → Yapay zeka ile çalışma alanı

Eve Götürecekleriniz 🎒🔑

Bugün Neler Öğrendik?

• BDM’lerin birer “Süper Tahmin Makinesi” olduğunu
• Hem “Süper Güçleri” hem de “Kullanım Kılavuzu Uyarıları” olduğunu
• “Prompt Mühendisliği” ile direksiyona geçebileceğimizi

Yani, 3 Altın Kuralımız:

• 🧠 Bilinçli Ol: Doğruluk değil, olasılık makinesi
• 🎯 Kaptan Ol: Yardımcı pilot, otopilot değil
• ✅ Sorgulayıcı Ol: Asla %100 güvenme, doğrula

Son Mesaj 📝

Unutmayın:

Yapay zekânın amacı sizin yerinize düşünmek değil, sizinle birlikte daha iyi düşünmek.

Teşekkürler!

Sorularınız?