Ağ Temelleri

Ağ Türleri ve Ağ Topolojileri

Emre Can Yılmaz
[email protected]

Ondokuz Mayıs Üniversitesi

2024

Ağ Türleri

  • Ağ, paylaşım amacıyla iki ya da daha fazla cihazın bir araya getirilmesiyle oluşturulan bir yapıdır.
  • Boyutlarına, topolojilerine ve protokollerine göre sınıflandırılırlar.

Coğrafi Kapsama Alanına Göre Ağ Türleri

  • LAN: Yerel Alan Ağı (Local Area Network)
  • MAN: Kentsel Alan Ağı (Metropolitan Area Network)
  • WAN: Geniş Alan Ağı (Wide Area Network)
  • PAN: Kişisel Alan Ağı (Personal Area Network)

Yerel Alan Ağı (LAN)

  • Sınırlı bir alanda (ev, ofis, bina) bulunan cihazları birbirine bağlar.
  • Yüksek hız ve düşük maliyet sunar.
  • Örnek: Ofis ağı, ev ağı.

Kentsel Alan Ağı (MAN)

  • Bir şehir veya büyük bir kampüs gibi geniş bir alanı kapsar.
  • Birden fazla LAN’ı birbirine bağlar.
  • Örnek: Üniversite kampüs ağı, şehir içi ağ.

Geniş Alan Ağı (WAN)

  • Geniş bir coğrafi alanı kapsar (şehirler, ülkeler, kıtalar arası).
  • Farklı bölgelerdeki LAN’ları birbirine bağlar.
  • Örnek: İnternet.

Kişisel Alan Ağı (PAN)

  • Bir kişinin kişisel cihazlarını birbirine bağlar.
  • Örnek: Bluetooth kulaklık ve telefon, kablosuz klavye ve bilgisayar.

Diğer Ağ Türleri

  • SAN: Depolama Alan Ağı
  • VPN: Özel Sanal Ağ

Depolama Alan Ağı (SAN)

  • Veri depolama cihazlarını yüksek hızlı bir ağ üzerinden birbirine bağlar.
  • Büyük işletmeler ve veri merkezlerinde kullanılır.
  • Veri yedekleme ve kurtarma işlemlerinde performans sağlar.

Özel Sanal Ağ (VPN)

  • Genel bir ağ (internet) üzerinden güvenli bir bağlantı oluşturur.
  • Uzaktan erişim ve güvenli veri iletimi sağlar.
  • Örnek: Şirket ağına uzaktan bağlanma, kamuya açık Wi-Fi ağlarında güvenli gezinme.

İntranet

  • Bir kuruluş içindeki özel bir ağdır.
  • Çalışanlar, şirket içi bilgilere ve kaynaklara erişim sağlar.
  • Örnek: Şirket içi portal, belge yönetim sistemi.

Ekstranet

  • Bir kuruluşun, dış paydaşlarla (iş ortakları, tedarikçiler, müşteriler) bilgi paylaşımı için kullandığı bir ağdır.
  • Örnek: Tedarik zinciri yönetimi, online sipariş takibi.

İntranet, Ekstranet ve İnternet

Topoloji Nedir?

  • Bir ağdaki cihazların fiziksel veya mantıksal olarak nasıl bağlandığını gösteren bir şemadır.
  • Fiziksel Topoloji: Ağın fiziksel yapısını gösterir (kablolar, cihazlar).
  • Mantıksal Topoloji: Verilerin ağda nasıl aktığını gösterir.

Ağ Topoloji Türleri

  • Ortak Yol (Bus)
  • Halka (Ring)
  • Yıldız (Star)
  • Ağaç (Tree)
  • Örgü (Mesh)

Ortak Yol (Bus) Topolojisi

  • Tüm cihazlar tek bir doğrusal kablo (omurga) üzerinde birbirine bağlanır.
  • Veri, omurga üzerinde yayınlanır ve tüm cihazlar tarafından alınır.
  • Basit ve düşük maliyetli, ancak tek bir kablo arızası tüm ağı etkileyebilir.

Ortak Yol (Bus) Topolojisinin Avantajları ve Dezavantajları

Avantajları:

  • Ucuz ve kurulumu kolay.
  • Ağa yeni cihaz eklemek kolaydır.
  • Bir cihaz arızası diğer cihazları etkilemez.

Dezavantajları:

  • Performans, cihaz sayısı arttıkça düşer.
  • Omurga kablosu arızası tüm ağı etkiler.
  • Çarpışmalar (collisions) oluşabilir.

Çarpışma (Collision)

  • İki cihaz aynı anda veri göndermeye çalıştığında oluşur.
  • Veri kaybına ve performans düşüşüne neden olabilir.

Çarpışma Tespiti: CSMA/CD

  • Ortak yol topolojisinde çarpışmaları tespit etmek ve önlemek için kullanılan bir yöntem.

Halka (Ring) Topolojisi

  • Cihazlar bir halka şeklinde birbirine bağlanır.
  • Veri, halkada tek yönde dolaşır.
  • Her cihaz, veriyi alır ve hedef adresi kendisine aitse işler.

Halka (Ring) Topolojisinin Avantajları ve Dezavantajları

Avantajları:

  • Veri çarpışmaları daha azdır.
  • Yüksek veri iletim hızı sağlayabilir.

Dezavantajları:

  • Bir cihaz arızası tüm ağı etkiler.
  • Ağa yeni cihaz eklemek veya çıkarmak zordur.

Yıldız (Star) Topolojisi

  • Tüm cihazlar merkezi bir cihaza (hub veya switch) bağlanır.
  • Merkezi cihaz, verileri hedef cihaza yönlendirir.
  • En yaygın kullanılan topolojidir.

Yıldız (Star) Topolojisinin Avantajları ve Dezavantajları

Avantajları:

  • Kurulumu ve yönetimi kolaydır.
  • Bir cihaz arızası diğer cihazları etkilemez.
  • Ağa yeni cihaz eklemek kolaydır.

Dezavantajları:

  • Merkezi cihaz arızası tüm ağı etkiler.
  • Daha fazla kablo gerektirir.

Ağaç (Tree) Topolojisi

  • Yıldız topolojisinin hiyerarşik bir şekilde genişletilmiş halidir.
  • Farklı seviyelerde merkezi cihazlar bulunur.
  • Büyük ve karmaşık ağlar için uygundur.

Ağaç (Tree) Topolojisinin Avantajları ve Dezavantajları

Avantajları:

  • Yıldız topolojisinden daha ölçeklenebilir.
  • Bir bölümdeki arıza diğer bölümleri etkilemez.

Dezavantajları:

  • Yönetimi daha karmaşık olabilir.
  • Omurga (backbone) bağlantısı arızası tüm ağı etkiler.

Örgü (Mesh) Topolojisi

  • Cihazlar birden fazla bağlantı yoluyla birbirine bağlanır.
  • En yüksek güvenilirlik ve hata toleransı sağlar.
  • İki türü vardır: Tam Örgü ve Kısmi Örgü.

Örgü (Mesh) Topolojisinin Avantajları ve Dezavantajları

Avantajları:

  • Yüksek güvenilirlik ve hata toleransı.
  • Bir bağlantı kopsa bile veri iletimi devam eder.

Dezavantajları:

  • Kurulumu ve yönetimi karmaşık ve maliyetlidir.
  • Çok fazla kablolama gerektirir.

|

Özet

  • Ağlar, boyutlarına ve coğrafi kapsamlarına göre LAN, MAN, WAN ve PAN olarak sınıflandırılabilir.
  • SAN ve VPN, özel amaçlar için kullanılan ağ türleridir.
  • Topoloji, bir ağdaki cihazların düzenini tanımlar ve ortak yol, halka, yıldız, ağaç ve örgü gibi türleri vardır.
  • Her topolojinin kendine özgü avantajları ve dezavantajları vardır.
  • Mantıksal topolojiler, verilerin ağda nasıl aktığını gösterir.

Gelecek Hafta

  • OSI Referans Modeli’ni detaylı olarak inceleyeceğiz.