Ağ Temelleri

11 - Ağda Verilen Servisler: DHCP ve DNS

Emre Can Yılmaz
[email protected]

Ondokuz Mayıs Üniversitesi

2024

Ağda Verilen Servisler: DHCP ve DNS

DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol)

  • Ağdaki cihazlara otomatik olarak IP adresi, alt ağ maskesi, ağ geçidi ve DNS sunucusu gibi ağ yapılandırma bilgilerini dağıtan bir protokoldür.
  • Manuel yapılandırma ihtiyacını ortadan kaldırarak zaman kazandırır ve hataları azaltır.

DHCP’nin Avantajları

  • Zaman Tasarrufu: Ağ yöneticileri, her cihazı tek tek yapılandırmak zorunda kalmaz.
  • Hata Azaltma: Manuel yapılandırmadaki hataları minimize eder.
  • Merkezi Yönetim: Ağ yapılandırmalarını merkezi bir noktadan yönetmeyi sağlar.
  • IP Adresi Yönetimi: IP adreslerinin verimli kullanımını sağlar ve adres çakışmalarını önler.

DHCP Nasıl Çalışır?

  1. DHCP Discover: Yeni bir cihaz ağa bağlandığında, bir DHCP sunucusu bulmak için bir keşif mesajı yayınlar.
  2. DHCP Offer: DHCP sunucusu, keşif mesajını alır ve cihaza bir IP adresi ve diğer ağ bilgilerini içeren bir teklif gönderir.
  3. DHCP Request: Cihaz, teklifi kabul eder ve sunucuya istek mesajı gönderir.
  4. DHCP Acknowledgment: Sunucu, isteği onaylar ve cihaza yapılandırma bilgilerini gönderir.

DHCP Örneği

Evinizdeki Wi-Fi ağına bağlanan yeni bir telefon, otomatik olarak modeminizdeki DHCP sunucusundan bir IP adresi ve diğer ağ ayarlarını alır.

Statik IP Adresi

  • Bazı cihazlar için (sunucular, yazıcılar vb.) statik IP adresi kullanmak gerekebilir.
  • Statik IP adresleri manuel olarak yapılandırılır ve DHCP sunucusu tarafından değiştirilmez.

Bilgisayara Statik IP Adresi Atama

Windows:

  1. “Denetim Masası” -> “Ağ ve İnternet” -> “Ağ ve Paylaşım Merkezi”
  2. Aktif ağ bağlantınıza tıklayın.
  3. “Özellikler” -> “Internet Protokolü Sürüm 4 (TCP/IPv4)” -> “Özellikler”

Girilecek Ayarlar:

  • IP adresi
  • Alt ağ maskesi
  • Varsayılan ağ geçidi
  • DNS sunucusu adresi (Tercihen birden fazla)

DNS (Domain Name System - Alan Adı Sistemi)

DNS’e Neden İhtiyaç Duyulur?

  • Bilgisayarlar, birbirleriyle haberleşmek için IP adreslerini kullanır (Örn: 185.199.111.153).
  • Ancak, insanların IP adreslerini hatırlaması ve kullanması zordur.
  • Bu nedenle, alan adları (Örn: omu.edu.tr) kullanılır.
  • DNS, alan adlarını IP adreslerine çevirir.

DNS’in Yapısı

DNS sistemi, dağıtık bir veritabanı yapısına sahiptir ve alan adı sunucuları ve istemcilerden oluşur. Sunucular alan adına karşılık gelen IP bilgilerini saklarken, istemciler bu sorguları yapan taraftır.

Alan Adı Hiyerarşisi

  • Alan adları dağıtık biçimde ve bir hiyerarşi içerisinde yönetilir.
  • Alan adları ilk önce ülkelere göre ayrılır. Örneğin Türkiye (.tr), Almanya (.de) gibi. (Tek istisna Amerika’dır).
  • Alan adları ülkelere göre ayrıldıktan sonra com, edu, gov gibi daha alt bölümlere ayrılır.
  • Bunlar hiyerarşinin en tepesindeki üst düzey alanlardır.

Popüler Alan Adları ve Kullanım Amaçları

  • .com: Ticari kuruluşlar
  • .edu: Eğitim kurumları
  • .org: Ticari olmayan kuruluşlar
  • .gov: Devlet kurumları
  • .net: Ağ sağlayıcıları ve internet servis sağlayıcıları
  • .info: Bilgi siteleri
  • .biz: İşletmeler

Alan Adı Çözümleme: Adım Adım

Bilgisayarınız, bir alan adını IP adresine çevirirken şu adımları izler:

  1. Hosts Dosyası: Öncelikle, hosts dosyasında alan adı aranır. Bu dosya, alan adlarını IP adreslerine eşleştiren bir metin dosyasıdır ve işletim sistemi tarafından kullanılır.
  2. Yerel DNS Sunucusu: Eğer alan adı hosts dosyasında yoksa, yerel DNS sunucusuna sorgu gönderilir. Bu sunucu, ISS’niz tarafından sağlanır ve genellikle yönlendiricinizde yapılandırılmıştır. Sorgularınızı ilk olarak bu sunucuya yaparsınız. Önbelleğe alma sayesinde sık kullanılan alan adları hızlı çözümlenir.
  3. Kök DNS Sunucuları: Yerel DNS sunucusu cevabı bilmiyorsa, kök DNS sunucularına başvurur.

Alan Adı Çözümleme: Adım Adım (Devamı)

  1. Üst Düzey Alan Adı Sunucuları: Kök sunucular, ilgili üst düzey alan adı sunucusuna (örneğin, .com) yönlendirir.
  2. Yetkili Ad Sunucusu: Üst düzey alan adı sunucusu, sorguyu yetkili ad sunucusuna yönlendirir. Yetkili sunucu, alan adının gerçek IP adresini bilir.
  3. Yanıt ve Önbelleğe Alma: Yetkili sunucudan gelen IP adresi, yerel DNS sunucusuna ve ardından bilgisayarınıza iletilir. Yerel DNS sunucusu ve bilgisayarınız, bu bilgiyi önbelleğe alır.

DNS Sorgusu Örneği

Tarayıcıya www.example.com yazdığınızda neler olur? (Basitleştirilmiş)

  1. Tarayıcı, hosts dosyasını kontrol eder.
  2. Tarayıcı, yerel DNS’e sorar.
  3. Yerel DNS, kök DNS’e sorar (eğer önbelleğinde yoksa).
  4. Kök DNS, “.com” DNS’ine yönlendirir.
  5. “.com” DNS, “example.com” DNS’ine yönlendirir.
  6. “example.com” DNS, IP adresini döndürür.
  7. Yerel DNS, IP adresini önbelleğe alır ve tarayıcıya iletir.
  8. Tarayıcı, web sitesine bağlanır.

DNS Sorgusu Örneği

Bölüm Özeti

  • DHCP, ağ cihazlarına otomatik IP yapılandırması sağlar.
  • DNS, alan adlarını IP adreslerine çevirerek interneti kullanıcı dostu hale getirir.
  • Bu iki servis, modern ağların temel yapı taşlarıdır.

Gelecek Hafta

  • Yardımcı ağ komutlarını inceleyeceğiz.