Nesne Tabanlı Programlama 2

1 - OOP’ye Giriş ve Temel Kavramlar

Emre Can Yılmaz

[email protected]

Ondokuz Mayıs Üniversitesi

2025

Dersin Tanıtımı

BLP 209 - Nesne Tabanlı Programlama 2
Dersin Amacı: Nesne Yönelimli Programlama (OOP) prensiplerini öğretmek ve Python’da OOP kullanarak yazılım geliştirmeyi sağlamak.
Değerlendirme:
- Örgün: Vize (%40) + Final (%60)
- Uzaktan Eğitim: Vize (%20) + Final (%80)

Kaynaklar

Paylaşılacak Slayt ve Belgeler https://emrecan.dev
Python - Mustafa Başer (Dikeyeksen)
Head First Python: A Brain-Friendly Guide
Python Cookbook: Recipes for Mastering Python 3

Beklentiler

Derse düzenli katılım ve aktif olarak dinleme.
Verilen okumaları ve alıştırmaları zamanında yapma.
Soru sormaktan ve tartışmalara katılmaktan çekinmeme.
- Sorularınızı e-posta ile ([email protected]) sorabilirsiniz.
Kendi başınıza kod yazma pratiği yapma.
Yardım istemekten ve işbirliği yapmaktan çekinmeme.

İletişim

Dönem süresince aşağıdaki gibi sorulara cevap verilmeyecektir:

Vize/Final/Bütünleme sınavına giremeyeceğim, telafi sınavı yapar mısınız?
Uzakta oturuyorum, bütünlemeye giremeyeceğim, ödev/proje verebilir misiniz?
Hastalık/mazeret nedeniyle sınava giremedim, ek sınav hakkı tanır mısınız?
Otobüsü kaçırdım, sınava geç kaldım, tekrar sınava girebilir miyim?
Bu dersi geçersem tek ders sınavına gireceğim, notumu yükseltir misiniz?

Konular

Giriş ve Temel Kavramlar
Sınıflar, Nesneler, Yapıcı Metotlar
Fonksiyonlar, Modüller
Kalıtım
Çok Biçimlilik
Kapsülleme, Soyutlama
Özel Metotlar
Tasarım Desenleri
İleri Düzey Sınıf Kavramları
Unit Testing
Modüller ve Paketler
Concurrency, Paralellik, Asenkron

OOP Nedir?

OOP (Object-Oriented Programming - Nesne Yönelimli Programlama), yazılım geliştirmede kullanılan bir programlama paradigmasıdır.
Gerçek dünyadaki nesneleri modellemeye dayanır.
Nesneler (objects), veri (özellikler - attributes) ve bu veriler üzerinde işlem yapan fonksiyonları (metotlar - methods) bir araya getirir.
Amaç: Kodu daha düzenli, yeniden kullanılabilir, anlaşılır ve bakımı kolay hale getirmek.

Neden OOP?

Daha İyi Organizasyon: Büyük projeleri daha küçük, yönetilebilir parçalara (nesnelere) ayırır.
Kod Tekrarını Azaltır: Ortak özellikleri ve davranışları olan nesneler için bir sınıf (class) tanımlayıp, bu sınıftan nesneler türetiriz.
Gerçek Dünyayı Modelleme: Nesneler, gerçek hayattaki varlıkları temsil ettiği için, kodu anlamak ve geliştirmek kolaylaşır.
Esneklik ve Genişletilebilirlik: Yeni özellikler eklemek veya mevcut özellikleri değiştirmek daha kolaydır.

OOP’nin Tarihçesi

OOP’nin kökleri 1960’lardaki Simula programlama diline dayanır.
Smalltalk (1970’ler) dili, OOP’nin popülerleşmesinde önemli bir rol oynamıştır.
1980’lerde C++ ve Objective-C gibi dillerin ortaya çıkışıyla OOP yaygınlaşmıştır.
1990’larda Java, Python, Ruby gibi diller OOP’yi daha da erişilebilir hale getirmiştir.
Günümüzde, OOP birçok modern programlama dilinde (Python, Java, C#, C++, JavaScript, vb.) temel bir yaklaşımdır.

OOP ve Yazılım Geliştirme

OOP, yazılım geliştirme sürecinin birçok aşamasında kullanılır:

Analiz ve Tasarım: Gereksinimleri belirleme, sistemi modelleme, sınıf ve nesneleri tasarlama.
Kodlama: Sınıfları ve nesneleri kullanarak programı yazma.
Test: Kodun doğruluğunu ve güvenilirliğini test etme.
Bakım ve Genişletme: Programı güncelleme, yeni özellikler ekleme ve hataları düzeltme.

Temel OOP Kavramları

Nesne (Object): Veri (özellikler - attributes) ve bu veriler üzerinde işlem yapan fonksiyonları (metotlar - methods) içeren bir varlık.
Sınıf (Class): Nesnelerin şablonu veya taslağı. Bir sınıf, nesnelerin hangi özelliklere ve metotlara sahip olacağını tanımlar.
Örnek (Instance): Bir sınıftan oluşturulmuş belirli bir nesne.

Örnek:

Sınıf: Araba
Nesneler: Kırmızı bir Ford Mustang, Mavi bir BMW X5, …
Özellikler: Marka, model, renk, motor hacmi, …
Metotlar: Hızlan, fren yap, dur, farları aç…

OOP’nin Temel Prensipleri

Soyutlama (Abstraction): Karmaşıklığı gizleyerek, bir nesnenin yalnızca gerekli özelliklerini ve davranışlarını ortaya çıkarma.
Kapsülleme (Encapsulation): Veri ve metotları bir nesne içinde bir araya getirerek, dış dünyadan izinsiz erişimi engelleme.
Kalıtım (Inheritance): Bir sınıfın, başka bir sınıftan özelliklerini ve davranışlarını miras alması. Kod tekrarını azaltır.
Çok Biçimlilik (Polymorphism): Aynı isimdeki bir metodun, farklı sınıflarda farklı şekillerde çalışabilmesi.

Basit Sınıf Örnekleri

Araba Sınıfı:

class Araba:
    def __init__(self, marka, model, renk):
        self.marka = marka
        self.model = model
        self.renk = renk

    def bilgileri_goster(self):
        print(f"Marka: {self.marka}, Model: {self.model}, Renk: {self.renk}")

    def calistir(self):
      print("Araba Çalıştırılıyor")

Nesne oluşturma

araba1 = Araba("Ford", "Mustang", "Kırmızı")
araba2 = Araba("Toyota", "Corolla", "Beyaz")

# Nesnelerin özelliklerine erişme ve metotlarını çağırma
print(araba1.marka)
print(araba2.model)
araba1.bilgileri_goster()  # Çıktı: Marka: Ford, Model: Mustang, Renk: Kırmızı
araba2.calistir()         # Çıktı: Araba çalıştırılıyor

Öğrenci Sınıfı

class Ogrenci:
    def __init__(self, ad, soyad, numara):
        self.ad = ad
        self.soyad = soyad
        self.numara = numara

    def bilgileri_goster(self):
        print(f"Ad: {self.ad}, Soyad: {self.soyad}, Numara: {self.numara}")

ogrenci1 = Ogrenci("Ahmet", "Yılmaz", 123)
ogrenci1.bilgileri_goster()  # Çıktı: Ad: Ahmet, Soyad: Yılmaz, Numara: 123

`init` Metodu

Yapıcı metot (constructor) olarak da bilinir.
Bir sınıftan yeni bir nesne oluşturulduğunda otomatik olarak çağrılır.
Nesnenin ilk özelliklerini (attributes) ayarlamak için kullanılır.

class Araba:
    def __init__(self, marka, model, renk):  # __init__ metodu
        self.marka = marka  # Nesnenin marka özelliğini ayarla
        self.model = model  # Nesnenin model özelliğini ayarla
        self.renk = renk    # Nesnenin renk özelliğini ayarla

`self` Parametresi

self, bir sınıfın içinde tanımlanan metotların ilk parametresidir.
self, o anda üzerinde işlem yapılan nesneyi temsil eder.
Metotlar, nesnenin özelliklerine ve diğer metotlarına self aracılığıyla erişebilir.

class Araba:
    # ...
    def bilgileri_goster(self):
        print(f"Marka: {self.marka}, Model: {self.model}, Renk: {self.renk}")

Özet

OOP, yazılım geliştirmede önemli bir paradigmadır.
Sınıflar ve nesneler, OOP’nin temel yapı taşlarıdır.
__init__ metodu, nesne oluşturulduğunda otomatik olarak çağrılır.
self parametresi, nesnenin kendisine referans verir.

Gelecek Hafta

Sınıflar ve nesnelerle çalışmaya devam edeceğiz.
Sınıf ve örnek niteliklerini, metotları ve örnek/sınıf değişkenlerini daha detaylı inceleyeceğiz.